Sociale veiligheid
Samen voor heel werk(gev)end Nederland
Sociale veiligheid op de werkvloer raakt ons allemaal: werkgevers, (potentieel) werkenden, leidinggevenden, collega's en stagiairs. Het wordt in grote mate gecreëerd en in stand gehouden door het gedrag en de interacties tussen mensen.
Iedereen heeft recht op een sociaal veilige werkomgeving waar men veilig, onbevangen, en ongestoord zijn werk kan doen. Waar men vakmanschap kan inbrengen, fouten mag maken, het open gesprek kan voeren en op elkaar kan vertrouwen. Wanneer medewerkers op de werkvloer te maken hebben met zaken als pesten, intimidatie, machtsmisbruik of discriminatie, dan spreken we van een sociaal onveilige werkomgeving. Ook roddelen, het achterhouden van informatie, ongelijke behandeling of uitsluiting zijn kenmerkend voor een sociaal onveilige werkomgeving. Werkgevers en werknemers zijn samen verantwoordelijk om hier een bijdrage aan te leveren. Een sociaal veilige werkomgeving zorgt voor een goede sfeer en betrokkenheid bij de organisatie. Daarnaast zijn werknemers productiever, creatiever en efficiënter, waardoor het bepalend is voor de kwaliteit van de dienstverlening.
Een gebrek aan een sociaal veilige werkomgeving kan bijdragen aan werkstress, wat negatieve gevolgen heeft voor individuele medewerkers, teams en organisaties. Een werkomgeving waar sociale veiligheid niet vanzelfsprekend is, vertaalt zich in lagere productiviteit, meer ziekteverzuim en (langdurige) uitval: onwenselijke situaties voor zowel werkgever als werknemer.
Van 11 tot en met 15 november 2024 zetten we daarom tijdens de Week van de Werkstress Sociale Veiligheid in de schijnwerpers voor heel werkend Nederland. Tijdens deze week zetten we naast sociale veiligheid ook drie subthema's voorop die alles te maken hebben met een sociaal veilige dan wel een onveilige werkomgeving: werkdruk, een inclusieve werkomgeving en persoonlijk leiderschap.
Laten we samen aan de slag gaan! Voor, tijdens en na de Week van de Werkstress willen we samen met onze partners Nederland transformeren tot een land waar sociale veiligheid binnen elke organisatie vanzelfsprekend is. De werkvloer moet een plek zijn waar iedereen zich gehoord én gezien voelt. Een plek waar iedereen naar eigen kunnen en vermogen zijn bijdrage kan leveren.
Sociale Veiligheid
Sociale veiligheid houdt in dat iedereen binnen een organisatie respectvol met elkaar om gaat, dat er fouten gemaakt mogen worden en dat je mag zijn wie je bent. Daarbij hoort ook het voorkomen en beperken van ongewenste omgangsvormen – zoals pesten – op het werk. Het gaat over de mate waarin mensen zich vrij en beschermd voelen, zodat zij zich kunnen uiten en optimaal tot hun recht komen binnen een organisatie.
Hoe iemand de sociale veiligheid op het werk beleeft, is voor iedereen anders en heeft bijvoorbeeld te maken met persoonlijke ervaringen of culturele achtergrond. Hier gaan we dieper op in aan de hand van de drie subthema's werkdruk, inclusieve werkomgeving en persoonlijk leiderschap.
Werkdruk
Een sociaal onveilige werkomgeving maakt dat medewerkers ertegenop zien om naar hun werk te gaan. Naast een afname van het werkplezier, zorgt dit vaak ook voor een lagere productiviteit en het maken van meer fouten. Bovendien draagt een sociaal onveilige werkomgeving bij aan een verhoogde werkdruk.
Werkdruk kan leiden tot werkstress, wat burn-outklachten of zelfs uitval voor lange tijd tot gevolg kan hebben. Een verstoorde balans tussen werkbelasting en belastbaarheid vormt dus een risico. Daarom is ‘werkdruk’ een onderdeel van de verplichte RI&E voor werkgevers.
Ook is het zo dat in organisaties met hoge werkdruk het risico op ongewenste omgangsvormen groter is. Er is dan minder tijd om te letten op ongewenste gedrag en met elkaar het gesprek te voeren over (on)gewenst gedrag. Daarentegen wordt in een sociaal veilige werkomgeving veel minder werkdruk en werkstress ervaren, en is het ook gemakkelijker om de werklast bij hoge werkdruk te delen met collega's.
Inclusieve werkomgeving
In een diverse organisatie zijn verschillende groepen mensen uit de samenleving goed vertegenwoordigd. Denk aan diversiteit in etniciteit, geaardheid, gender, leeftijd of aan medewerkers met een beperking.
Als een werkomgeving behalve divers daarnaast ook inclusief en gelijkwaardig is, voelen alle mensen zich vrij om hun visie te delen en staan ze open voor feedback. Alle stemmen worden gehoord en gewaardeerd. Niemand valt buiten de boot, wordt gediscrimineerd of minder gewaardeerd. Zo draagt een diverse, inclusieve en gelijkwaardige werkomgeving bij aan een sociaal veilige werkomgeving.
Bovendien werkt een sociaal veilige werkomgeving ook weer bevorderend voor de diversiteit, inclusie en gelijkwaardigheid in een organisatie. Het zijn daarmee twee kanten van dezelfde medaille. Medewerkers in diverse, inclusieve en gelijkwaardige organisaties zijn daarnaast creatiever, innovatiever en productiever, en er ontstaan minder zogeheten blinde vlekken. Dit is niet alleen cruciaal voor een succesvolle organisatie, maar draagt ook bij aan het werkplezier.
Persoonlijk leiderschap
Persoonlijk leiderschap vormt een voorwaarde voor sociale veiligheid en is relevant voor iedereen. Om het beste uit jezelf te halen en uit de mensen om je heen is het belangrijk dat je de regie in eigen handen hebt. Met persoonlijk leiderschap houd je controle over je ontwikkeling en loopbaan.
Een belangrijk onderdeel van persoonlijk leiderschap is veerkracht: het vermogen om met veranderingen en tegenslagen om te gaan. Wanneer medewerkers veerkrachtig zijn en verantwoordelijkheid nemen voor hun gedrag en acties, ontstaat er meer sociale veiligheid op de werkvloer. Leidinggevenden hebben hierin de verantwoordelijkheid om een voorbeeldrol te vervullen.
Persoonlijk leiderschap helpt daarnaast ook om het zogeheten omstandereffect te verkleinen. Je bent namelijk niet alleen beter in het aangeven van je eigen grenzen, maar zal ook eerder anderen aanspreken op grensoverschrijdend gedrag. Zo kan iedereen bijdragen aan een sociaal veilige werkomgeving.